Juoigan
Juoigat lea erenoamáš vuohki lávlut mii lea ovddiduvvon sámiid luhtte. Earret lávlunvuogi de deháleamos earru juoigama ja iežá lágan lávluma gaskkas Davviriikkas lea got hábme sisdoalu.
Juoigá olbmuid dehe ealibiid
Árbevirolaš luđiin lea mii gohččoduvvo refereansaobjeakta, sáhttá ovdamearkka dihte leat olmmoš, ealit dehe báiki. Go juoigá ii juoigga olbmo dehe ealiba birra muhto juoigá olbmo dehe ealiba, nammalassi addá dáidda musihkalaš iešvuođa hábmehuvvon das got juoigi ipmirda ja liiko sin iešvuođaid.
Dát luođit geavahuvvojedje joavkkuin nu ahte luođit šadde ovtta lágan musihkalaš namma refereansaobjektii, man ollu sámit dovde ja sáhtte juoigat sierra dilálašvuođain. Muhtimiin dáhpáhuvai nu Lars Tiréna báddenoktavuođain. Go ođđa olmmoš bođii latnjii de soamis lanjas sáhtii álgit juoigat dan olbmo persovdnaluođi dego vuohki dearvvahit sin ja duođaštit sin gaskavuođa daidda.
Lávlu deddojuvvon jienain
Luođi sáhttá dávjá dovdat go jietnagieđahallan ja šuokŋaivdni – dávjá deddojuvvon jietnasajis rikkis geavaheamis čiŋahemiid ja johtá šuoŋaid gaskkas. Go luohtemelodiijat čilgehuvvojit nuohttačállagis de lea dábálaš assymetralaš távttasoarttaiguin (ovdamearkka dihte 5/8- 7/8-, 11/8-ja oassetákta) ja šuoŋat mannet dávjá birra nu ovdanbuktin joatká nu guhká go juoigi háliida ja dilli suovvá.
Ruoŧa vearba jojka boahtá sámi sánis juiogat. Dan maid juoigá namuhuvvo ruoŧagillii eanet ja eanet dego jojk. Sámi terminologiija lea iežálágán. Davvisámigillii juoigá luođi (máŋggaidlohku luođit), julevsámegilli vuolle (máŋggaidlohku vuole) ja oarjánsámegillii vuelie (máŋggaidlohku vuelieh). Lávlun- ja sálbmalávlumii geavahuvvo doaba lávla/lávlu, ja lávlut.
Eanet lohkun
- Jojkarkivprojektet
- Lundberg, Dan & Ternhag, Gunnar (2005). Folkmusik i Sverige. 2., ođasmahtton prentehus. Hedemora: Gidlund, kapihtal luođi birra.
- Aksdal, Bjørn & Nyhus, Sven (red.) (1993). Fanitullen: innføring i norsk og samisk folkemusikk. Oslo: Universitetsforlaget, Ola Graffs kapitel ”Den samiske musikktradisjonen”
- Lundberg, Dan & Ternhag, Gunnar (red.) (2011). Yoik: aspects of performing, collecting, interpreting. Stockholm: Svenskt visarkiv in cooperation with Ájtte.
- Kjellström, Rolf, Ternhag, Gunnar & Rydving, Håkan (1988). Om jojk. Hedemora: Gidlund
Kommentarer